Vorige keer zijn we uitgebreid ingegaan op het nut van blockchains met een Proof-of-Work-consensusalgoritme. Het argument dat het kunstmatig verhogen van de mining-moeilijkheidsgraad onnodig is is significant. Toch blijft het opvallend hoe hardnekkig mensen blijven vasthouden aan hun overtuiging, zonder objectief na te denken over hun standpunt. Het is werkelijk schokkend hoeveel foutieve of onlogische informatie er daardoor verspreid wordt. Juist omdat het een jonge markt is is het belangrijk om te blijven controleren wat klopt en wat niet, en wat aannemelijk is en wat niet.
Op het moment van schrijven is bitcoin namelijk nog altijd de crypto waar de rest van de markt over het algemeen achteraan hobbelt. Daarnaast wordt het gezien als de grootste ‘concurrent’ voor fysiek goud. De rest van de markt zou je kunnen zien als een grote verzameling van commodities, net zoals goud één schakel vormt binnen de grondstoffenmarkt. Natuurlijk mag benadrukt worden dat cryptocurrencies en hieraan gelieerde bedrijven onder streng toezicht worden geplaatst door regulerende instanties. Veel cryptovaluta zouden in feite securities (oftewel aandelen of obligaties) zijn. In sommige gevallen zal dit inderdaad zo zijn, maar lang niet in alle gevallen wordt de structuur van het product onterecht ingezet als een aandeel of obligatie.
Niet alle cryptovaluta zijn een pure store of value, sommigen zullen qua functie beter te vergelijken zijn met olie of industriële materialen. Ze worden immers actief gebruikt voor verschillende toepassingen. Voor deze beschouwing blijven we cryptovaluta met commodities vergelijken en om de situatie zo min mogelijk te vertroebelen zullen we bitcoin en goud als voornaamste onderwerpen gebruiken.
CoinShares’ chief strategy officer Meltem Demirors probeert in een presentatie voor Real Vision Finance de onzekerheid rondom Bitcoin uit de weg te ruimen. Hierbij gebruikt ze het stroomverbruik, de infrastructuur en vergelijkingen met goud als belangrijke argumenten. Helaas zitten er grote gaten in veel redeneringen.
Vorige keer hebben we het gehad over BTC’s consensusnetwerk als energievreter. Demirors beargumenteert in de presentatie dat men niet de aandacht zou moeten vestigen op het verbruik van het netwerk, maar op hoe het wordt opgewekt. In de onderstaande grafiek is te zien dat ongeveer tweederde van de wereldwijde energieproductie met behulp van fossiele brandstoffen gebeurt. Volgens haar is bitcoin hier een “batterij” in. Juist doordat het netwerk een grote energiebehoefte heeft, is het mogelijk om energie over ruimte en tijd te transporteren. Hierbij vormt het een “onwankelbare vorm van intergalactische informatie”. Ze vergelijkt goud met “een glimme steen”, terwijl bitcoin dat niet is — bitcoin is immers immaterieel. Echter, goud heeft al tienduizenden jaren zijn nut ten tijde van grootschalige paniek bewezen. Het argument “goud heeft geen yield” gaat daarom ook niet op: goud hóórt geen yield of dividend te hebben, het hoort er simpelweg te zijn als mensen in niets anders meer vertrouwen hebben. Of bitcoin zichzelf inmiddels heeft kunnen bewijzen kun je je afvragen, het is immers nog vrij jong. De vraag of (specifiek) bitcoin nut zal hebben zal de komende decennia worden beantwoord.
Afbeelding 1: Tweederde van de wereldwijde energievoorziening is nog afkomstig van fossiele brandstoffen.
Demirors beschrijft dat bitcoin juist het elektriciteitsnetwerk verbetert — je kunt miners gemakkelijk aan- en uitzetten. Helaas is dat de zoveelste denkfout. We hebben eerder dit jaar gemerkt wat er gebeurt als mensen bang worden dat miners stoppen met delven: dan daalt te prijs hárd. Zoals we vorige keer hebben beschreven is het niet helemaal duidelijk of de prijs de hashrate volgt, of andersom. Erg belangrijk is dit ook niet; het is gewoonweg gecorreleerd.
Volgens haar verbruiken we sowieso al absurd veel stroom aan dingen die helemaal geen nut hebben. “We hebben geen energiepolitie”, beargumenteert ze. Dat is opnieuw een loos argument. Want als we te veel stroom verbruiken en als er überhaupt onnodige energieslupers zijn, waarom doen we daar dan niets aan? Men hoort het niet als een excuus te gebruiken om andere energieslurpende bezigheden te verantwoorden. Dat is vergelijkbaar met zeggen ‘ieder kind in de snoepwinkel op de hoek is snoep aan het stelen, dus waarom zouden wij dat niet doen?’ Of ‘iedereen tijdens de corona-lockdown gooide bushokjes in omdat niemand naar buiten mocht, dus waarom doen wij dat niet, om onze onvrede uit te drukken?’
Als we willen dat de wereld op een efficiëntere manier functioneert, waarom doen we er dan niet alles aan om er daadwerkelijk voor te zorgen dat dat gebeurt? Vorige keer hebben we immers beschreven dat er efficiëntere alternatieven zijn voor bitcoin die in principe dezelfde functie kunnen vervullen, en zelfs meer dan dat. Sommige crypto’s kun je vergelijken met zilver, dat zowel een industriële toepassing heeft als een monetaire functie vervult. Daarnaast zou je in theorie het gebruik van fossiele brandstoffen drastisch kunnen verminderen zodra we ervoor zouden kiezen om efficiënter om te gaan met de van hernieuwbare bronnen afkomstige energie.
Er is ook een andere kant van het verhaal: de markt heeft een beloningsstructuur nodig voor het overschakelen naar alternatieven. Dat geldt voor alles in de wereld, in dit geval slaat het op het overstappen naar duurzame energiebronnen. De wereld zou bitcoin kunnen gebruiken als een manier om het investeren in duurzame energievoorziening financieel aantrekkelijker te maken. Dat is erg positief, maar zoals we hierboven al beschrijven kun je je afvragen of het niet een tikje krom is.
Demirors wijst terecht op het energieverbruik van bijvoorbeeld goud en zelfs op dat van het reguliere bankensysteem: dit moet een veelvoud zijn van dat van bitcoin. Met name het verbruik van gouddelvers zal vermoedelijk blijven toenemen, omdat er steeds minder goud uit de grond kan worden gehaald en het vinden en bereiken van een goede goudvoorraad zal steeds moeilijker worden. Toch kun je je afvragen of dit het op een inefficiënte manier delven van welke cryptocurrency dan ook kan rechtvaardigen. Het is alsof je zou zeggen ‘onder het paleis op de Dam ligt een paar duizend kilogram goud in de grond, maar omdat we er niet bij kunnen moeten we het halve centrum van Amsterdam afbreken. Dat kost honderden miljarden, maar daarna hebben we veel goud’. Het verbruik van Bitcoin blijft namelijk exponentieel stijgen, en er zal een punt komen waarop dit niet meer haalbaar is zonder ofwel extreme maatregelen of extreme innovatie in energieproductie.
Verder is het onwaarschijnlijk dat het zoeken naar goud zal stoppen. Het is immers een metaal dat in de industrie wordt gebruikt en dat wegens het lage risico interessant lijkt te blijven als investering, zeker voor overheden. Uiteraard is het goed mogelijk dat dit in de toekomst zal veranderen, als het nog moeilijker wordt om goud te vinden. Er zal echter, net als voor bitcoin, een punt zijn waarop het zelf-pijnigende effect op de wereld dermate groot zal zijn dat er gekozen moet worden om het delven op aarde te staken. Het is goed mogelijk dat hetzelfde zal gelden voor bitcoin.
Afbeelding 2: Het is op zijn minst opvallend dat bitcoin vaak als een gouden munt wordt afgebeeld. Of het ‘goud 2.0’ gaat zijn is de test van de komende decennia.
Wellicht wordt het bankensysteem er (voor nu) efficiënter door, maar het is onwaarschijnlijk dat banken volledig zullen verdwijnen. Je betaalt je belasting immers in fiat-valuta, niet in bitcoin. Persoonlijk denk ik dat het systeem van cryptovaluta naast het huidige systeem zal leven, in ieder geval op de korte termijn. In de komende decennia kan er natuurlijk een hoop veranderen, maar tegen die tijd is het energieverbruik van bitcoin ook exponentieel toegenomen. Het is de vraag of de vergelijking met de huidige bankensector dan nog klopt.
Verder zullen custodians net zo aanwezig zijn voor crypto als voor het opslaan van goud. Instituten die in crypto willen investeren moeten dit nu al, daarom is het voor veel instituten zo moeilijk om cryptovaluta op de balans te zetten. Dit zal moeten gebeuren bij een instituut uit de bestaande financiële sector. Als regulerende organen hun zin krijgen, dan is crypto dus eerder een aanvulling op het huidige systeem dan een complete vervanging. Je zou kunnen beredeneren dat het ‘revolutie-aspect’ daarmee flink wordt verwaterd. Het hebben van cryptovaluta als gereguleerd instituut zal vergelijkbaar zijn met dat van welk ander financieel product dan ook. Als instituut (en als individu) ben je niet eigenaar van de financiële producten, dat is de custodian. Jij hebt het recht om bij de custodian aan te geven dat je een product wilt kopen of verkopen.
Het verspreiden van (bewust of onbewust) misleidende of niet per definitie ‘harde’ informatie als een objectief feit is duidelijk een trend en het lijkt er niet op dat die trend binnen de kortste keren gaat stoppen. Als iemand je iets probeert wijs te maken, dan dien je altijd zelf de vraag te stellen of het wel klopt wat er gezegd wordt. Dat geldt als iemand je een bepaald blockchain-project probeert aan te smeren, dat geldt in de discussie over inflatie of deflatie en dat geldt voor alle andere denkbare onderwerpen — zelfs die waar we het over eens lijken te zijn. Vaak zijn dat juist de discussiepunten waar over gediscussieerd zou moeten worden. Misschien maak ik juist zélf de verkeerde redeneringen, wie weet? Daar hebben we een mond (of in dit geval een toetsenbord) voor. Door een weg te kunnen we achterhalen hoe de markt voor cryptocurrencies zich verhoudt tot de rest van de wereld, en welke cryptovaluta de meeste potentie hebben. Het echte probleem waar de wereld nu mee kampt is het gebrek aan bereidheid om een objectieve, civiele discussie te voeren over belangrijke onderwerpen, niet of bitcoin of goud de toekomst gaat zijn.
